Website van de Evangelisch Lutherse Gemeente Gorinchem
Lutherse traditie
https://lvdherik.nl/schuilkerk-is-even-groot-als-de-grote-kerk/
'Lutherse leer en traditie erkend been van de PKN’
Leen van de Herik maakt hiervan een bericht in Kruispunt, periodiek van de Protestantse Gemeente
Gorinchem. Abonnementsgegevens op tabblad Kerkenraad,kruispunt.
Schets van Lutheranisme
Bij het ontstaan van de PKN zijn naast de aanwezige Hervormde en Gereformeerde stromingen ook de
Lutheranen erbij gekomen, maar wat weten wij eigenlijk van dit bijzondere kerkgenootschap?, anders dat zij
via een portiek aan de Langendijk hun eigen Schuilkerk hebben. Dus begin ik op de Lutherse pagina van
Kruispunt deze serie Schetsen om meer te weten over onze mede-kerkgenoten, ter kennismaking en lering!
Alhoewel het ook voor Lutheranen af en toe een aha-erlebnis kan zijn! Mijn kennis voor deze serie ontleen ik
aan dr.Ant. Johannes, Luthers predikant en synode-lid, zoals hij dit eerder schreef voor diverse kerkbladen.
De Reformatie
Lutheranisme eert met deze de naam de grondlegger van de reformatie: dr. Maarten Luther. Zijn visie/leer is
ontstaan onder invloed van:
a.
De theologische sfeer tijdens zijn studie in Erfurt, die leerde dat de geloofsopenbaring is in de leer
van de Kerk;
b.
De eigen lezing van de Bijbel die van groot belang wordt geacht;
c.
Luisteren naar de voorlichting die valt te krijgen van de eerdere bijbeluitleggers, voor Luther was dat
heel nadrukkelijk Augustinus over de leer van Paulus;
d.
Het diepinnerlijke zielsbeleven dat in de Duitse mystiek.
Dat zijn stevig klinkende/lezende aspecten, maar komen in hun praktische uitwerking in komende Schetsen
zeker weer terug, want Luther was niet zo maar een opstandige rebelse monnik was maar een eerder een
gewonde gelovige wiens hart moest huilen om de breuk met de Moederkerk, toen die voor hem een
stiefmoeder bleek te zijn!
Leen van den Herik
Schets van Lutheranisme-2
Wie was Luther?
Velen zullen bij Luther het beeld hebben dat hij de 95 stellingen op de kerkdeur timmert, of zijn bekentenis
'Hier sta ik en ik kan niet anders', maar... het meest bepalende moment voor de Reformatie was een ander!
Luther werd 10 november 1483 geboren in Eisleben. Kort na zijn geboorte verhuisde het jonge gezin naar
Mansfeld, waar hij op een te strenge school ongelukkig wordt en gaat naar een gastgezin in Eisenach .
Daarna gaat hij rechten studeren in Erfurt.
Op 2 juli 1505 van huis op weg naar Erfurt wordt hij overvallen door een heftig onweer, waarbij hij in bijna
doodsnood de heilige Anna aanroept om hem te redden en haar belooft dat hij dan monnik zal worden; wat
hij bij veilige thuiskomst ook meteen doet in een klooster van de Augustijnen in Erfurt.
Zijn gescherpte geest doet hem nadrukkelijk speuren naar wat God met hem wil. Hij verhuist naar een
aanverwant klooster in Wittenberg en studeert in 1512 af als doctor in de theologie. Luther gaat steeds vaker
in discussie over de kerkelijke gebruiken en regels. In 1517 schrijft hij zijn 95 stellingen over de willekeur in de
kerk. Deze stellingen in het kerkelijke Latijn worden door sympathisanten vertaald en via drukpersen breed
verspreid in het hele land.
Luther moet zich bij bisschoppen en kerkvorsten hiervoor verantwoorden en wordt in 1521 gedwongen het
ambt te verlaten. Zo wordt Luther met Calvijn, Zwingli en Hus het Reformatie-kwartet die dat geloof en kerk
zo ingrijpend veranderde! Op 18 februari 1546 overleed hij in zijn geboortestad Eisleben, te midden van
aanhangers van zijn vernieuwingsbeweging!
Leen van den Herik
Schets van Lutheranisme (3):Rondom de stellingen van Luther
Op 31 oktober 1517 verspreidde kerkhervormer Maarten Luther een document met daarop 95 stellingen.
Hierin stelde hij wantoestanden in de katholieke kerk aan de kaak. Deze daad wordt gezien als het begin van
de reformatie. Vaak wordt beweerd dat Luther het document op de deur van de slotkerk in Wittenberg
spijkerde. Bewijs hiervoor ontbreekt echter.
Het is niet een studeerkamertheologie zonder meer geweest, waardoor Luther gekomen is tot de opstelling
van zijn 95 stellingen, maar een op de Bijbel gerichte en door pastorale bewogenheid aangeraakte
theologische bezinning. De 'fighting spirit' werd opgewekt door de ervaringen in de zielzorg, midden in de
gemeente. Aan de Paus schreef hij in mei 1518 dat hij, vanwege de misbruiken van de aflaat "etliche
Magnaten der Kirche privatum ermahnt" had. Sommige hadden naar hem willen luisteren, anderen hem
uitgelachen. Daarom had hij zijn stellingen gepubliceerd.
In zijn stellingen vinden we geen totale afwijzing van de aflaat, maar eerder de mogelijkheid tot hervorming
van de aflaatpraktijk. Rome was echter zo stupide om te denken dat deze kwestie waar de springstof voor
het grijpen lag, wel met een sisser zou aflopen, tot de enorme explosies kwamen!
dr. Ant. Johannes
Wie alle stellingen eens in het Nederlands na wil lezen, kan terecht op:
https://historiek.net/95-stellingen-maarten-luther/72274/
Schetsen van Lutheranisme-4
Naar een wereldkerk.
Wat in juli 1505 begon met een angstige knieval met schietgebed door een bliksemschicht leidde daarna tot
de 95 stellingen in 1517 door de theoloog Luther en zijn kleine vriendenkring. Maar mede dankzij de bredere
kerk-kritische beweging in die eeuwen groeide dit monnikenwerk uit tot een wereldkerk met liefst 99 landen
waar zich een Lutherse kerk heeft gevestigd, waaronder Nederland met liefst 41 gemeenten voor circa
11.000 lutheranen, die met veel oecumenische inzet het gedachtengoed van destijds met latere actualisaties
proberen duidelijk te maken aan hun zuster-/broedergemeenten lokaal en wereldwijd... Onze Schuilkerk is
ook in dat proces een hartstochtelijke partner in Gorinchem en wijde omgeving!
zie ook: www.schuilkerk.nl
Leen van den Herik,
met dank aan ds./praeses Andreas Wöhle, Amsterdam voor de feitelijke data
Sola Gratia, uit genade alleen
Luther ontdekte bij zijn Bijbelstudie ( Romeinen 1 : 17) iets dat de gelovigen in zijn tijd niet meer wisten:
Iedereen wordt uit genade door God aangenomen ( Rom. 3 : 24). Zo wordt iedereen een rechtvaardige, een
mens wiens zonden zijn uitgewist. Dit is de blijde boodschap, dit is het Evangelie.
Lutheranen geloven in een genadige God, in Gods betrokkenheid bij ieder mens, zoals blijkt in de persoon
van Jezus Christus. Luther schrijft dat uit de blijdschap en dankbaarheid die uit dit geloof voortkomen, als
vanzelf de goede werken volgen
Sola Fide, uit het geloof alleen
Door de werking van de Heilige Geest kunnen wij geloven. Geloven is dat je ondanks alle tegenslagen
vertrouwt op Gods genade, zoals Jezus ons in zijn wijze van leven heeft laten zien. Het geloven in Gods
belofte van genade leren we uit de Bijbel.
Sola Scriptura, door/uit de Schift alleen
Dit zou eigenlijk ‘Solo Verbo’ moeten zijn, door het Woord alleen. De Bijbel bevat Gods Woord in mensentaal.
Het geloof wordt gewekt door het Woord, dat in eerste instantie te ontdekken is in de Bijbel als bron van de
relatie tussen God en de mens.
Pas als het Bijbelwoord je raakt wordt het voor jou Gods Woord. Je vraagt je dan af:
“wat heeft dit woord mij op dit moment te zeggen?”
Lutheranen hebben een open visie op de Bijbel. Niet alle uitspraken hebben een even groot gewicht. Zij
moeten getoetst worden aan het leven en leren van Jezus Christus. Dit geeft de Lutheraan de nodige vrijheid
en het nodige houvast.
Fragment uit “Wat is nu eigenlijk die Lutherse traditie” uitgave van de Evangelisch Lutherse Synode.
PKN, Protestants Landelijk Dienstencentrum.